Szykując się do długiej podróży dookoła świata jedną z ważniejszych spraw jest zorientowanie się, jakie szczepienia przed wyjazdem są niezbędne lub mogą się przydać w regionach, do których jedziecie. Oczywiście usłyszeć możecie wiele historii ludzi, którzy przemierzyli cały świat nie będąc zaszczepionymi na nic, ale czy warto ryzykować?

Wybór indywidualny, nie namawiamy, nie zniechęcamy. My wybraliśmy szczepienia, gdyż wolimy adrenalinę eksplorowania kolejnych miejsc od adrenaliny po każdym ukłuciu, ukąszeniu lub zjedzeniu czegoś wątpliwego sanitarnie. W rezultacie konsultacji (z lekarzami oraz osobami, które takowe szczepienia już posiadają) powstała poniższa lista, nasze „must have”, „nice to have” plus trochę porad. Nasza podróż przebiegać będzie przez Amerykę Południową, Australię oraz Azję, także pokrywa większość głównych stref zachorowań (poza Afryką).

SZCZEPIENIA PRZED WYJAZDEM: „MUST HAVE”

Wirusowe zapalenie wątroby typu A. Jedno z ważniejszych szczepień. WZW, potocznie nazywane żółtaczką, występuje praktycznie na całym świecie. Jej ryzyko jest wyższe tam, gdzie panują gorsze warunki sanitarne i higieniczne. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z osobą zarażoną lub drogą pokarmową. Oprócz szczepienia przed wyjazdem zaleca się profilaktykę w trakcie, tj. dokładne mycie/obieranie/gotowanie i generalnie wszystko robienie co się da z warzywawmi i owocami, aby nie zjeść żadnych zarazków, picie wody butelkowanej, etc. Zaleca się przyjęcie 2 dawek (w odstępie 6-12 miesięcy) dla pełnej, wieloletniej ochrony po szczepieniu.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B. Bardzo ciężka i groźna choroba. Główne ryzyko zakażenia to kontakty z osobami chorymi. Występuje prawie na całym świecie, jednak ryzyko zachorowania jest mniejsze w Ameryce Północnej, Europie Zachodniej oraz Australii. Poza tymi krajami szczepienie lepiej w mieć (w sumie w tych krajach zazwyczaj i tak dzieci są na to szczepione). Poleca się przyjąć 3 dawki szczepienia przed wyjazdem, aby uzyskać wieloletnią odporność. RADA: Warto odnaleźć książeczkę zdrowia z dzieciństwa, gdyż jeśli przyjęliście 3 dawki jako dziecko (po konsultacji z lekarzem) okazać się może, że nie musicie się już na tę chorobę szczepić.

Żółta febra (żółta gorączka). Kolor żółty, ale alarm najwyższego, czerwonego koloru. Bardzo ciężka choroba wirusowa, występująca w Afryce oraz Ameryce Środkowej i Południowej. Przenoszona jest przez komary, największe ryzyko występuje podczas pory deszczowej. Wiele krajów, w których żółta febra występuje wymaga zaświadczenia o szczepieniu (w międzynarodowej książeczce zdrowia). Również niektóre kraje wymagać będą tego od podróżnych przybywających bezpośrednio ze strefy występowania żółtej gorączki. 1 dawka powinna zabezpieczyć nas na ok. 10 lat przed zachorowaniem oraz problemami na granicy wielu krajów.

Tężec, błonica, krztusiec, polio. 4 choroby, na które warto się zaszczepić, a które wymieniam razem nie bez przyczyny. Do każdej mógłbym wypisać litanię paskud, jakie mogą wam zrobić, ale to wszystko znajdziecie w internecie, a już parę pierwszych skłoni was zapewne do zaszczepienia. Zamiast przyjmować mnóstwo szczepień osobno lepiej zmniejszyć ich ilość do niezbędnego minimum. Otóż na te 4 choroby możemy zaszczepić się jednorazowo przy użyciu jednej szczepionki. Żadnej z tych chorób bym nie lekceważył. WAŻNE! Na wszystkie te choroby mogliście być szczepieni w dzieciństwie, jednak okres ochronny to ok. 10 lat, więc w przeciwieństwie do WZW B szczepienia należy powtórzyć.

Dur brzuszny. Występuje na całym świecie, więc nigdzie się człowiek nie może czuć się bezpieczny (no może na Antarktydzie). Do zarażenia może dojść w wyniku kontaktu z chorą chorobą lub poprzez picie zakażonej wody albo spożywanie zakażonych produktów spożywczych. Nie jest to szczepienie obowiązkowe, ale zalecane w prawie każdym kraju. 1 dawka daje spokojny sen przez ok. 3 lata, które akurat w podróży zlecieć mogą szybko, więc warto zerkać na daty.

SZCZEPIENIA PRZED WYJAZDEM: „NICE TO HAVE”

Wścieklizna. Do złapania na całym świecie. Polecana w przypadku częstego kontaktu ze zwierzętami lub planowanego dłuższego pobytu z dala od natychmiastowego dostępu do punktu medycznego (np. dłuższy pobyt w dżungli). W innym przypadku można się zaszczepić, ale po ugryzieniu zakażonego zwierzęcia i tak musimy przyjąć lek od służb medycznych. Szczepionka pozwala wydłużyć jedynie czas do uzyskania pomocy. Z tej przyczyny my, póki co, sobie tę szczepionkę odpuściliśmy. Chętni otrzymają 3 dawki szczepienia przed wyjazdem plus 1 dawkę uzupełniającą po roku.

Cholera. Bakteryjna choroba układu pokarmowego, występująca głównie w krajach Afryki, Ameryki Środkowej i Południowej oraz Azji. Szczepienia przed wyjazdem w tym przypadku warto przemyśleć, gdyż o ile nie podróżujemy do miejsc objętych epidemią cholery i przestrzegamy zasad higieny podczas spożywania posiłków ryzyko nie jest zbyt wysokie. Chętni mogą przyjąć dwie doustne dawki szczepionki przed wyjazdem, co może wydać się plusem i przeważyć szalę, bo nikt nas kolejny raz kłuć nie będzie.

Kleszczowe zapalenie mózgu. Choroba wirusowa występująca głównie w Europie i Azji od kwietnia do listopada. Zdania co do zasadności szczepienia są podzielone. My się na nią zdecydowaliśmy, aczkolwiek prawdą jest, że trudno na tę chorobę zachorować od pojedynczego ugryzienia kleszcza, zwłaszcza w miarę szybko zauważonego. RADA: Oprócz samego szczepienia ważna jest również profilaktyka, zwłaszcza dokładne sprawdzenie ciała po każdej wizycie w lesie. Przy odrobinie szczęścia możemy bardzo konkretnie zminimalizować prawdopodobieństwo zachorowania. Chętni powinni przyjąć 3 dawki (my np. zrobiliśmy 2 szczepienia przed wyjazdem, a trzecie zrobimy w trakcie podróży) dla pełnej, 3-letniej ochrony.

Japońskie zapalenie mózgu. Choroba wirusowa przenoszona przez komary. Występuje prawie we wszystkich krajach azjatyckich. Szczepienie zaleca się osobom planującym dłuższy pobyt w regionach o stwierdzonych ogniskach choroby, głównie poza obszarami miejskimi (namiot, piesze wędrówki). Osoby przyjeżdżające na krótki okres mają duże mniejsze ryzyko zarażenia. Od niedawna szczepionki dostępne są tylko w niektórych punktach szczepień w Polsce. We wrocławskim sanepidzie ich nie ma („bo drogie i małe zainteresowanie”), także my odpuściliśmy. Jakby co, zawsze można zaszczepić się w drodze.

SZCZEPIENIA PRZED WYJAZDEM: PROFILAKTYKA

Malaria. Groźna choroba przenoszona przez komara widliszka. Niestety do tej pory nie udało się opracować szczepionki na malarię (jej wynalazca to pewny kandydat do nagrody Nobla). Przy krótkich wyjazdach stosować można profilaktykę farmakologiczną polegającą na przyjmowaniu leków malarycznych przed, w trakcie i po wyjeździe. Przy dłuższych wyjazdach wiele osób decyduje się jedynie na profilaktykę na miejscu, starając się zminimalizować prawdopodobieństwo ukąszenia przez komary, gdyż długotrwałe przyjmowanie leków malarycznych może mieć kiepski wpływ na stan waszej wątroby. Na rynku istnieje wiele różnych leków malarycznych. Warto skonsultować z lekarzem dobranie najlepszego dla regionu, do którego się wybieracie. WAŻNE: gdy zachorujecie na malarię, nie wpadajcie w panikę. Wbrew temu co się myśli, malaria to nie od razu wyrok śmierci. Znamy osoby, które na nią chorowały i żyją, co więcej czują się świetnie. Oczywiście nie wszystkim się udaje, zwłaszcza przy rzadszej, ostrej odmianie choroby (nieodżałowana Kinga Choszcz), ale trzeba pamiętać, że każda choroba jest groźna (np. grypa i jej powikłania co roku zbierają żniwo w Polsce). Najważniejszy jest spokój i jak najszybsza konsultacja lekarska. Na szczęście w krajach malarycznych wiedza i dostęp do leków są (ze względu na występowanie tej choroby) bardzo powszechne.

Denga. Podobnie jak malaria, denga roznoszona jest przez komary. I Podobnie jak w przypadku malarii, w grę nie wchodzą niestety szczepienia przed wyjazdem (żadnej szczepionki do tej pory nie zatwierdzono), nie ma również na tę chorobę lekarstw. Dengę leczy się poprzez nawadnianie organizmu (przy stanie łagodnym) oraz transfuzję krwi (prze stanie ostrzejszym). Jedyna profilaktyka w tym przypadku to unikanie ukąszenia przez komary.

Gorączki krwotoczne. Szeroka grupa (należy do nich m.in. denga), dla których w większości jedyne leczenie to leczenie objawowe. Jak w powyższych przypadkach zaleca się profilaktykę ukierunkowaną na unikanie komarów. W tej grupie wymienić można m.in. Gorączkę Zachodniego Nilu, Gorączkę krwotoczna Ebola, czy pięknie brzmiące (ale tylko dla tych, którzy na nie nie chorowali lub nie widzieli nikogo chorującego) Gorączkę doliny Rift czy Chorobę lasu Kyasanur.

PORADY PRAKTYCZNE:

• Pamiętajcie, że nie da rady zaszczepić się z marszu. Musicie wcześniej umówić się na wizytę, najlepiej z odpowiednim wyprzedzeniem, bo niektóre punkty (zwłaszcza państwowe) mogą być czynne raz w tygodniu i to w godzinach dalekich od dogodności, jeśli pracujecie na etacie. Dodatkowo, ilość miejsc na dany dzień może być dosyć ograniczona. Lista punków szczepień w całym kraju poniżej.
• Poproście o wystawienie żółtej, międzynarodowej książeczki szczepień. Jej koszt to 25 zł, a zapewne będzie o nią nie jeden pogranicznik pytał.
• Umówicie się przed samym szczepieniem (lub na dzień przed) do lekarza pierwszego kontaktu, bo potrzebne jest od niego zaświadczenie, że nie ma przeciwwskazań do szczepienia. Dobrym pomysłem może być również wcześniejsza rozmowa z lekarzem medycyny podróży, który pomoże dobrać odpowiednie szczepienia, gdy nie jesteśmy pewni.
• Przygotujcie się na spory wydatek. Nas szczepienia (łącznie z dawkami – utrwaleniami) kosztować będą ponad 1 500 zł na głowę. Dużo? Pewnie za dużo, ale warto się zastanowić, czy lepiej wydać trochę więcej, czy narażać się na większe wydatki na leki w trakcie podróży, gdy zachorujemy na którąś z powyższych chorób. Poza tym, część z nich to naprawdę ciężkie choroby (nawet w najlepszych szpitalach, a te podczas podróży mogą być daleko), a warunki sanitarne mogą na tyle odbiegać od waszych oczekiwań, że możecie pożałować oszczędności na szczepieniach przed wyjazdem. Nie namawiamy, żeby brać wszystko jak leci. Namawiamy, żebyście dobrze przemyśleli temat.
• Z mojego doświadczenia. Przygotujcie się na drobne niedogodności i efekty uboczne, zwłaszcza przy większej porcji szczepień. Nie u każdego jednak występują: ja przez dwa kolejne dni miałem gorączkę dochodzącą momentami do 38 stopni, a Karolina czuła się wyśmienicie. Z drugiej strony, niektóre choroby to wielotygodniowe, wyższe gorączki mogące zakończyć się śmiercią, więc cena niezbyt wygórowana.
• Zachowajcie spokój. Jeśli w trakcie podróży przyjdzie wam refleksja, że na coś się nie zaszczepiliście, nic straconego. Zaszczepić się (a także przyjąć utrwalenie) można praktycznie wszędzie, zwłaszcza że w międzynarodowej książeczce szczepień nazwy chorób są po łacinie, wpisane są również konkretne nazwy preparatów i daty szczepień, więc nie ma problemu z ich kontynuacją.

Mam nadzieję, że powyższe porady przydadzą się wam podczas planowania wyjazdów. Po więcej informacji oraz materiały do pobrania (z których korzystałem przy tworzeniu powyższego wpisu) odsyłam was do strony szczepienia dla podróżujących oraz na stronę wrocławskiego sanepidu, gdzie będziecie w stanie również zlokalizować najbliższe wam punkty szczepień. Zachęcam również do zadawania pytań w komentarzach, postaram się na nie odpowiedzieć, jeśli tylko będę umiał 😉

[ezcol_1third][/ezcol_1third] [ezcol_1third][/ezcol_1third] [ezcol_1third_end][/ezcol_1third_end] Jeśli zarezerwujecie lot, noclegi lub samochód za pomocą powyższych linków, my dostaniemy parę groszy. Waszej rezerwacji nie zrobi to różnicy, a my wprawdzie kokosów nie zarobimy, ale zawsze na jakiś obiad czy wino się uzbiera 🙂 Dziękujemy!